Phylloxera, de verwoestende druifluis, is sinds een aantal weken weer volop in het nieuws. Het insect werd voor het eerst gesignaleerd in 1863 in Frankrijk en verwoestte vervolgens bijna de hele klassieke wijnwereld. Inmiddels is de druifluis geen wereldbedreiging meer. Verdwenen is ze niet, maar we vonden een oplossing.
Decanter Magazine haalde recent de voorpagina’s met het nieuws dat Phylloxera opnieuw is gesignaleerd op de Canarische Eilanden. Opmerkelijk, want deze Spaanse eilandengroep was tot voor kort een van de weinige onaangetaste wijngebieden ter wereld. En dat maakt het thema oude wijnstokken en Phylloxera weer pijnlijk actueel.
Phylloxera is een luis die hoofdzakelijk in de bodem leeft. Ze is gek op de wortels van druivenstokken en knaagt met plezier aan de uiteinden. De kleine wondjes die dat veroorzaakt, krijgen harde, snavelbek-achtige korstjes. Deze maken dat de wortel zijn absorptievermogen (water, voedingsstoffen) verliest en uiteindelijk afsterft.
De druifluis komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. De druivenstokken daar hebben in de loop der tijd een resistentie ontwikkeld. Inmiddels heeft Phylloxera zich over vrijwel de hele wijnwereld verspreid. Alleen afgelegen eilanden, extreem hooggelegen gebieden of percelen met een hoog zandgehalte in de bodem zijn Phylloxera-vrij gebleven.
Zoals genoemd, hebben Amerikaanse druivenrassen een natuurlijke resistentie. Voor de Europese druivenstok is er echter geen enkele afweer. Gelukkig kunnen we de Amerikaanse onderstokken gebruiken en daarop onze Europese druivenrassen enten via een zogenoemde graft-techniek.
Phylloxera is daarmee niet verdwenen, maar onze wijngaarden zijn in principe veilig. De effecten zijn nog steeds zichtbaar op de bladeren van Amerikaanse onderstokken: kleurrijk en opvallend, maar ongevaarlijk. Toch zijn die bladeren het stille bewijs dat Phylloxera nog steeds onder ons is. Daarom blijft het noodzakelijk om te enten op resistente onderstokken.
Toch groeit de twijfel: steeds meer wijnmakers zijn ervan overtuigd dat de Amerikaanse onderstok afdoet aan de kwaliteit van de wijn. Ze kiezen ervoor om deze niet meer te gebruiken en hun Europese stokken te behouden — ook al brengt dat risico’s met zich mee. Deze originele onderstokken worden ook wel francs de pied genoemd en zouden superieur zijn.
De oudste producerende wijnstokken ter wereld zijn vanzelfsprekend die met hun originele onderstokken. We vinden ze onder andere in Barossa Valley (Australië), hoog in de bergen van Mendoza (Argentinië) en dus ook op eilanden zoals Tenerife. Deze ‘heritage vines’ vormen de grote trots van lokale wijnboeren.
Maar het recente nieuws over de terugkeer van Phylloxera op de Canarische Eilanden werpt opnieuw een schaduw over deze zeldzame wijngaarden. Het illustreert hoe kwetsbaar onze oude wijnstokken zijn — en hoe actueel het thema “oude wijnstokken en Phylloxera” blijft in de wereld van wijnbouw en terroir.